Szanowna Pani,
Ospa wietrzna jest bardzo zakaźną chorobą wywołaną wirusem ospy wietrznej – półpaśca (Varicella-zoster virus – VZV). Mimo że choroba jest uważana w odbiorze społecznym za lekką i niemal obowiązkową, jej przebieg może być ciężki, a nawet śmiertelny. Dotyczy to głównie osób z grupy dużego ryzyka, do której zalicza się kobiety w ciąży. Kontakt z ospą jest powszechny u kobiet w ciąży, zwłaszcza u mających małe dzieci, ale ponieważ zdecydowana większość z nich chorowała w przeszłości i wytworzyła odporność, zakażenia pierwotne należą do rzadkości. Ocenia się, że dotyczy to 0,7–3/1000 ciężarnych. U kobiet w ciąży choroba przebiega ciężej niż u nieciężarnych dorosłych, a przeniesienie zakażenia na płód/noworodka może być przyczyną poważnych powikłań, ze zgonem dziecka włącznie. Ospa wietrzna występuje zdecydowanie rzadziej u dorosłych niż u dzieci (ok. 90% populacji dzieci chorowało na ospę wietrzną i jest odporne na zakażenie VZV), ale jej przebieg jest znacznie cięższy i grozi powikłaniami, takimi jak zapalenie płuc czy zapalenie wątroby i mózgu. Zapalenie płuc jako powikłanie ospy wietrznej stanowi najczęstsze powikłanie u dorosłych. Do pierwszych objawów należą: gorączka, suchy kaszel i duszność wysiłkowa. Zapalenie płuc występuje co najmniej u 10% chorujących kobiet w ciąży, a jego ciężkość zwiększa się wraz z czasem trwania ciąży. Śmiertelność związaną z ospą wietrzną ocenia się na mniej niż 1%, ale i tak jest 5-krotnie większa u kobiet w ciąży niż u nieciężarnych dorosłych. Zachorowanie na ospę wietrzną w okresie ciąży może skutkować również niekorzystnymi następstwami u płodu i noworodka. Zachorowanie w I trymestrze nie jest związane ze zwiększonym ryzykiem poronienia. Zakażenie w późniejszym okresie (głównie między 13. a 20. tygodniem) może spowodować chorobę u płodu (ospa wrodzona), objawiającą się małą masą urodzeniową, zmianami bliznowatymi w obrębie dermatomów, zaburzeniami neurologicznymi, jednostronnymi wadami kończyn, wadami oka (małoocze, zaćma, zapalenie naczyniówki i siatkówki), ograniczeniem rozwoju umysłowego, a także zaburzeniami czynności jelit i zwieracza pęcherza moczowego. Uważa się, że powikłania te nie są następstwem zakażenia pierwotnego, ale szybkiej reaktywacji wirusa (Herpes zoster in utero). Nie opisano zespołu wrodzonego u płodów w przypadku zakażenia VZV po 28. tygodniu ciąży. W przypadku braku odporności (brak wiarygodnych informacji o wcześniej występującej chorobie, brak szczepień) o kontakcie z osobą zakażoną wirusem VZV należy jak najszybciej poinformować lekarza. Uważa się, że ryzyko zakażenia jest największe w przypadku kontaktu z zakażonym domownikiem, kontaktu twarzą w twarz co najmniej przez 5 minut z osobą będącą źródłem zakażenia, przebywania z taką osobą w jednym pomieszczeniu co najmniej przez godzinę lub pobytu z zakaźnym pacjentem na tej samej sali szpitalnej. Zaleca się przeprowadzenie badań immunologicznych (przeciwciała przeciwko VZV klasy IgG), na podstawie których można ustalić stan odporności. Ponieważ jednak badanie to nie jest powszechnie dostępne, a oczekiwanie na wynik często jest wydłużone, decyzja o zastosowaniu immunoglobuliny przeciwko wirusowi ospy wietrznej i półpaśca (varicella zoster immune globulin – VZIG) zapada zwykle tylko na podstawie danych z wywiadu. Interwencja ta ma na celu złagodzenie objawów choroby i zapobieżenie powikłaniom u matki (śmiertelność związana z zapaleniem płuc sięga nawet 14%), ale nie zabezpiecza przed zakażeniem płodu ani nie zmniejsza ryzyka wystąpienia wad u płodu lub ospy wietrznej u noworodka. Nie stwierdzono niekorzystnych następstw u płodów wynikających ze stosowania VZIG u matki. Lek należy podać możliwie jak najwcześniej, tzn. do 96 godzin od ekspozycji.
U kobiet, u których rozwinęła się choroba, zaleca się stosowanie acyklowiru (walacyklowiru), leku przeciwwirusowego hamującego namnażanie się VZV. Lek podaje się doustnie, 5 razy na dobę w dawce 800 mg, przez 7 dni. Interwencja ta zmniejsza gorączkę i łagodzi przebieg choroby, jeśli zostanie zastosowana w ciągu 24 godzin od wystąpienia wysypki. Wykazano ponadto, że takie postępowanie zmniejsza odsetek śmiertelności matczyno-płodowej, zwłaszcza gdy lek podaje się drogą dożylną.Hospitalizacja jest konieczna, jeśli pojawią się następujące objawy: duszność, objawy neurologiczne, wysypka krwotoczna lub krwawienie. Najbardziej narażone są kobiety, które palą papierosy, chorują na przewlekłą chorobę płuc, były leczone kortykosteroidami (w ciągu ostatnich 3 mies.) lub są w 2. połowie ciąży. Należy również pamiętać o tym, że
kobieta w ciąży chora na ospę wietrzną powinna unikać kontaktu z osobami wrażliwymi na zakażenie, to znaczy głównie z innymi kobietami w ciąży oraz noworodkami, dopóki zmiany nie zaschną. Pozdrawiam
